Կրթության շարունակականությունը փակուղուց դուրս գալու միջոց
17-ամյա Տաթևը Արցախում հայտնի էր «Տաթևեր» կամ «շոկոլադի աղջիկ» անվանվամբ։ Նրան այդպես էին կոչում, որովհետև կրթությանը զուգահեռ, որպեսզի նաև եկամուտ ստանա կրթության ծախսերը հոգալու համար, շոկոլադի փոքր արտադրություն էր սկսել: Ռազմական բժիշկ դառնալու և զինվորականների կյանքը փրկելու երազանքը կիսատ թողած Տաթև Ավանեսյանը սովորում էր Ստեփանակերտի Թամարա Քամալյանի անվան բժշկական քոլեջում։ Բռնի տեղահանումից հետո ընտանիքի հետ միասին բնակություն է հաստատել Գորիսում։ Մտածում է ուսումը շարունակել Գորիսի պետական քոլեջի «Քույրական գործ» բաժնում։
Գորիսի պետական քոլեջի տնօրեն Կարեն Լազարյանի խոսքով՝ ՀՀ Կրթության, գիտության, մշակույթի և սպրորտի նախարարությունից գրություն են ստացել համաձայն որի, անձի ուսումնառած և նախընտրած մասնագիտություններով 8 առարկայական տարբերությունների գերազանցման դեպքում նախարարության համաձայնությունը ստանալուց հետո միայն կարող են հրամանագրել ուսումնառած կուրսից՝ հնարավորության դեպքում կազմակերպելով առարկայական տարբերությունների հանձնումը, կամ վերականգնել այն կուրսում, որտեղ չի գերազանցի 8 առարկան (մոդուլը): Անձի կողմից հարակից մասնագիտությամբ ուսումը շարունակելու և նրա մոտ ակադեմիական տեղեկանք կամ ուսումնառության վերաբերյալ տեղեկատվություն չլինելու դեպքում՝ ներկայումս հնարավոր է առարկայական տարբերությունները հաշվել Հայսատանի Հանրապետությունում գործող համապատասխան մասնագիտությունների պետական կրթական չափորոշիչների ուսումնական պլաններով:
Կարեն Լազարյան
Գորիսի պետական քոլեջի տնօրեն
Գորիսի պետական քոլեջում այժմ կրթությունը շարունակում է Արցախից բռնի տեղահանված յոթ ուսանող: Քոլեջի տնօրենի խոսքով տարբեր մասնագիտություններով հետաքրքրվող ուսանողներ շատ են եղել, և կարծում է ուսանողների թիվը դեռ կավելանա, քանի որ նախարարությունը հաստատել է 2023 թվականի սեպտեմբերի 19-ից հետո Արցախից բռնի տեղահանված ուսանողների ուսման վարձի լրիվ կամ մասնակի փոխհատուցման նպատակով կրթաթոշակի տրամադրման կարգը։
«Հաստատվել են կրթաթոշակի առավելագույն չափերը, և վստահ ենք՝ գրեթե ամբողջությամբ կկարողանանք փոխհատուցել սովորողների ուսման վարձը և շատ արագ վերականգնել ուսանողների կրթության իրավունքը: Մեզ արդեն իսկ դիմել են ավելի քան 500 ուսանողներ՝ բուհական համակարգից և նույնքան էլ՝ նախնական և միջին մասնագիտական կրթության համակարգից: Այս որոշումն արդեն իսկ պահանջված է, քանի որ սրանով կարգավորում ենք նաև ուսանողների տեղափոխման հնարավորությունը՝ սահմանելով կարգավորումներ փաստաթղթերի և կրթական ծրագրերի տարբերությունների մասով: Քանի որ մենք ունենք նաև մարզային ուսհաստատություններ, հատկապես մեծ թվով քոլեջներ և ուսումնարաններ, այս պահին ուսանողները կկարողանան ընտրել իրենց փաստացի բնակավայրին ամենամոտ ուսհաստատությունը: Իհարկե, որոշ հարցեր կախված են նաև մասնագիտությունից. գուցե ուսանողը սովորել է մի մասնագիտությամբ, որը չկա ամենամոտ կրթօջախում: Հենց այդ պատճառով ենք գնացել կրթաթոշակի տրամադրման ճանապարհով, որպեսզի մարդիկ հասկանան, որ ունեն այդ գումարը և համապատասխան ուսհաստատություններից ընտրեն ամենամոտը: Ուսումնական հաստատություններին հանձնարարված է, որ հնարավորինս հեշտ իրականացնեն այդ համալրումը: Այս նախագծով մենք կարգավորել ենք նաև տարբերությունների հարցերը. կան որոշ կրթական ծրագրեր, որոնցով Լեռնային Ղարաբաղում կրթություն իրականացվել է, իսկ Հայաստանում՝ ոչ կամ հակառակը: Այս բոլոր դեպքերի համար կարգավորումներ ենք տվել, որպեսզի խնդիրներ չառաջանան»,- նշել է ԿԳՄՍ նախարար՝ Ժաննա Անդրեասյանը տեղեկացնելով, որ ուսման վարձի փոխհատուցման գումարը փոխանցվելու է անմիջապես ուսումնական հաստատություններին:
Ժաննա Անդրեասյան
ԿԳՄՍ նախարար
Ինչպես ստանալ 2023-2024 ուստարվա ուսման վարձի լրիվ կամ մասնակի փոխհատուցում․ ուղեցույց Լեռնային Ղարաբաղից բռնի տեղահանված ուսանողների և ՀՀ պետական ուսումնական հաստատությունների համար։
Ինչպե՞ս ստանալ կրթաթոշակ
Ինչպե՞ս ստանալ կրթաթոշակ
Քայլ 1
Դիմում եք պետական ուսումնական հաստատությանը՝ Ձեր մասնագիտությամբ (եթե այդպիսին չի իրականացվում, ապա հարակից մասնագիտությամբ) ուսումը շարունակելու համար՝ ներկայացնելով հնարավոր ամբողջական տեղեկատվությունը և փաստաթղթերը:
Քայլ 2
Ուսումնական հաստատությունը ներգրավում է Ձեզ համապատասխան կրթական ծրագրի դասապրոցեսում, եթե՝
ա) տվյալ կրթական ծրագրում լրացուցիչ սովորողների ներգրավման համար առկա են ֆիզիկական անհրաժեշտ պայմաններ,
բ) եթե Կարգով սահմանված կրթաթոշակի առավելագույն չափը բավարարում է տվյալ ուսումնական հաստատությունում տվյալ կրթական ծրագրով ուսումնական պրոցեսում ներգրավվելու համար,
գ) հակառակ պարագայում Դուք կարող եք դիմել նույն ծրագիրն իրականացնող այլ պետական ՈւՀ կամ ՈւՀ-ի մասնաճյուղ ՀՀ այլ քաղաքներում:
Քայլ 3
Ուսումնական պրոցեսում Ձեր ներգրավմանը զուգընթաց՝ պետական ուսումնական հաստատությունը կազմակերպում է Ձեր տեղափոխության փաստաթղթավորումը՝ ըստ անհրաժեշտության համագործակցելով այլ մարմինների հետ:
Դիմում եք պետական ուսումնական հաստատությանը՝ Ձեր մասնագիտությամբ (եթե այդպիսին չի իրականացվում, ապա հարակից մասնագիտությամբ) ուսումը շարունակելու համար՝ ներկայացնելով հնարավոր ամբողջական տեղեկատվությունը և փաստաթղթերը:
Քայլ 2
Ուսումնական հաստատությունը ներգրավում է Ձեզ համապատասխան կրթական ծրագրի դասապրոցեսում, եթե՝
ա) տվյալ կրթական ծրագրում լրացուցիչ սովորողների ներգրավման համար առկա են ֆիզիկական անհրաժեշտ պայմաններ,
բ) եթե Կարգով սահմանված կրթաթոշակի առավելագույն չափը բավարարում է տվյալ ուսումնական հաստատությունում տվյալ կրթական ծրագրով ուսումնական պրոցեսում ներգրավվելու համար,
գ) հակառակ պարագայում Դուք կարող եք դիմել նույն ծրագիրն իրականացնող այլ պետական ՈւՀ կամ ՈւՀ-ի մասնաճյուղ ՀՀ այլ քաղաքներում:
Քայլ 3
Ուսումնական պրոցեսում Ձեր ներգրավմանը զուգընթաց՝ պետական ուսումնական հաստատությունը կազմակերպում է Ձեր տեղափոխության փաստաթղթավորումը՝ ըստ անհրաժեշտության համագործակցելով այլ մարմինների հետ:
Քայլ 4
Պետական ուսումնական հաստատությունը կազմում և ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարությանն է տրամադրում կրթաթոշակի շահառուների անվանացանկը՝ նշելով վերջիններիս հետևյալ տվյալները՝
ուսանողի նույնականացման տվյալներ,տեղեկություն՝ տեղափոխված կրթական ծրագրի, մասնագիտության և որակավորման մասին,տեղեկություն՝ մինչև տեղափոխությունն ուսումնառած կրթական ծրագրի, մասնագիտության և որակավորման մասին, կրթական աստիճանը, կուրսը,ուսուցման ձևը, այլ տեղեկություն՝ ըստ անհրաժեշտության:
Քայլ 5
Նախարարությունը ստուգում է անվանացանկերը, համադրում Միասնական սոցիալական ծառայության գրանցամատյանների հետ և ԼՂ համապատասխան ուսհաստատությունից ստացված տվյալների հետ՝ ըստ անհրաժեշտության ճշգրտելով կամ լրացնելով:
Քայլ 6
Ճշգրտված անվանացանկերի հիման վրա՝ անհրաժեշտ ֆինանսական միջոցները փոխանցվում են ուսումնական հաստատության հաշվին:
Քայլ 7
Սովորում եք առավելագույն արդյունավետությամբ, քանի որ հետագա ծրագրերը փոխկապակցված են լինելու գերազանց առաջադիմության հետ:
Պետական ուսումնական հաստատությունը կազմում և ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարությանն է տրամադրում կրթաթոշակի շահառուների անվանացանկը՝ նշելով վերջիններիս հետևյալ տվյալները՝
ուսանողի նույնականացման տվյալներ,տեղեկություն՝ տեղափոխված կրթական ծրագրի, մասնագիտության և որակավորման մասին,տեղեկություն՝ մինչև տեղափոխությունն ուսումնառած կրթական ծրագրի, մասնագիտության և որակավորման մասին, կրթական աստիճանը, կուրսը,ուսուցման ձևը, այլ տեղեկություն՝ ըստ անհրաժեշտության:
Քայլ 5
Նախարարությունը ստուգում է անվանացանկերը, համադրում Միասնական սոցիալական ծառայության գրանցամատյանների հետ և ԼՂ համապատասխան ուսհաստատությունից ստացված տվյալների հետ՝ ըստ անհրաժեշտության ճշգրտելով կամ լրացնելով:
Քայլ 6
Ճշգրտված անվանացանկերի հիման վրա՝ անհրաժեշտ ֆինանսական միջոցները փոխանցվում են ուսումնական հաստատության հաշվին:
Քայլ 7
Դուք և պետական ուսումնական հաստատությունը կնքում եք պայմանագիր՝ հատկացված կրթաթոշակի միջոցները 2023-2024 ուստարվա ուսման վարձի փոխհատուցմանն ուղղելու մասին:
Քայլ 8Սովորում եք առավելագույն արդյունավետությամբ, քանի որ հետագա ծրագրերը փոխկապակցված են լինելու գերազանց առաջադիմության հետ:
«Եթե իմանայի կգա մի օր, որ պետք է լքենք Արցախը, կմտնեի դպրոցներ և անվերջ կաշխատեի արցախցի աշակերտների հետ»,- ասում է Ստեփանակերտի Մեսրոպ Մաշտոցի անվան համալսարանի 4-րդ կուրսի ուսանողուհի Մանանա Ղազարյանը։
Նա իր հայրենակիցների հետ բռնի տեղանվել է Արցախից և հիմա ընտանիքի հետ ապրում է Գորիսում։ Արցախում կիսատ է թողել ուսումը և այժմ այն շարունակում է Գորիսի պետական համալսարանի Հայոց լեզու և գրականություն բաժնում։
Նա իր հայրենակիցների հետ բռնի տեղանվել է Արցախից և հիմա ընտանիքի հետ ապրում է Գորիսում։ Արցախում կիսատ է թողել ուսումը և այժմ այն շարունակում է Գորիսի պետական համալսարանի Հայոց լեզու և գրականություն բաժնում։
Մանանան Արցախում ուսխորհրդի նախագահ էր, շատ պլաններ ուներ. Իր շուրջն էր համախմբել ակտիվ և ստեղծագործ երիտասարդների և տարբեր նախաձեռնություններ էին իրականացնում՝ ավելի հետաքրքիր դարձնելով ուսանողական առօրյան։ Զբաղվում էր ուսանողների սոցիալական խնդիրներով, պաշտպանում նրանց շահերն ու իրավունքները։ Հարցին, թե կցանկանա ընդգրկվել Գորիսի պետական համալսարանի ՈւԽ-ի կազմում, պատասխանում է,- այո միգուցե ու ինչը չեմ հասցրել անել այնտեղ, կանեմ այստեղ, և հուզմունքը խեղդելով հիշում, թե ինչպես տեղահանման վերջին օրը բուհից հասցրեց իր հետ վերցնել նաև ՈւԽ-ի ուսանողների պատվոգրերը։
«
Գորիսի պետական համալսարանի ռեկտոր՝ Տիգրան Վանդունցի խոսքով Արցախից բռնի տեղահանված ուսանողների կրթության շարունակությունն ու անընդհատությունն ապահովելու նպատակով դիմումների համաձայն, ներգրավվում են ուսումնական գործընթացում՝ կցագրելով համապատասխան մասնագիտությամբ համապատասխան կուրսերում՝ անկախ դիմելու պահին փաստաթղթերի առկայությունից, տվյալ մասնագիտության համար արտոնագրով սահմանված տեղերի քանակից, կրեդիտների տարբերությունից, ըստ անհրաժեշտության ցուցաբերելով իրավիճակային կամ անհատական մոտեցում։ Կրթական գործընթացին զուգահեռ՝ դիտարկվում է նաև տեղահանված ընտանիքների ուսանողների ինտեգրման, հոգեբանական և կրթությանն առնչվող հավելյալ աջակցության ծրագրեր:
Տիգրան Վանդունց
Գորիսի պետական համալսարանի ռեկտոր
«
Գորիսի պետական համալսարանում կրթությունը շարունակում է Արցախից բռնի տեղահանված ինը ուսանող, որոնցից չորսը՝ ստացիոնար, իսկ հինգը՝ հեռակա ուսուցմամբ։ Համալսարանի ռեկտորի խոսքով իրենք սպասում էին ավելի շատ դիմումների, կարծում է, որ դեռ կավելանան,որովհետև շատերը դեռ չեն կողմնորոշվել մշտական բնակությանը վայրը հաստատելու հարցում։
Գորիսի պետական համալսարանն դիտարկում է անվճար ոչ ֆորմալ կրթության հնարավորություն Արցախից բռնի տեղահանված երիտասարդների համար: Դասընթացներն իրականացվում են ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարության «Ոչ ֆորմալ կրթական գործիքակազմով մասնագիտական վերապատրաստման հնարավորությունների, մասնագիտական կողմնորոշման ծրագրերի մասին երիտասարդների (այդ թվում՝ արցախյան վերջին պատերազմի մասնակիցների, պատերազմից ներազդված հասարակության այլ շերտերի երիտասարդների) իրազեկության և ներգրավվածության բարձրացման դասընթացների կազմակերպում» միջոցառման «Հնարավորություններ և հեռանկարներ» ծրագրի շրջանակում,- ասում է ԳՊՀ շարունակական կրթության և կարիերայի զարգացման բաժնի վարիչ Արփինե Դինունցը հավելելով, որ դասընթացները հաջողությամբ ավարտած մասնակիցները կհավաստագրվեն և հնարավորություն կունենան՝ մասնակցելու Գորիսի պետական համալսարանում կազմակերպված աշխատանքի տոնավաճառին:
Արփինե Դինունց
ԳՊՀ շարունակական կրթության և կարիերայի զարգացման բաժնի վարիչ
»
Համալսարանում դասի էի, երբ լսեցի աշխարհի ամենավատ ձայնը «օդային տագնապ» ազդանշանը, «էդ սասերը, էդ օրը երևի կյանքում մոռանանչընք»։ Չգիտեի ինչ անեի վարկյան առաջ ուզում էի Ստեփանակերտից արագ հասնել մեր գյուղ՝ Խնձրիստան։ Վառելիքի բացակայության պատճառով տրանսպորտ էլ չկար, ոտքով մի կերպ հասա տուն, բայց հասնելուն պես ծնողներիցս լսեցի վերջին երեք տարիների վատ լուրերից ամենավատագույնը՝ «բալաս մենք պետք ա տյուս կյանք Արցախից»,- արցունքը սրբելով պատմում է Ամանդա Ավանեսյանը։
Շրջափակման մեջ գտնվելով ավարտել է դպրոցը և ընդունվել Արցախի պետական համալսարանի ֆինանսներ բաժինը, որտեղ հասցրել էր սովորել ընդամենը երկու շաբաթ։ Յոթ հոգանոց ընտանիքը Ասկերանի շրջանի Խնձրիստան գյուղից բռնի տեղահանվել է Տաթև։ Ասում է իր նույն բաժնում էր ուզում շարունակել, բայց Գորիսի պետական համալսարանում ֆինանսներ բաժնի բացակայության պատճառով ընդունվել է տնտեսագիտություն բաժինը։
Շրջափակման մեջ գտնվելով ավարտել է դպրոցը և ընդունվել Արցախի պետական համալսարանի ֆինանսներ բաժինը, որտեղ հասցրել էր սովորել ընդամենը երկու շաբաթ։ Յոթ հոգանոց ընտանիքը Ասկերանի շրջանի Խնձրիստան գյուղից բռնի տեղահանվել է Տաթև։ Ասում է իր նույն բաժնում էր ուզում շարունակել, բայց Գորիսի պետական համալսարանում ֆինանսներ բաժնի բացակայության պատճառով ընդունվել է տնտեսագիտություն բաժինը։
Տաթևից - Գորիս 48 կմ է, իսկ տրանսպորտը գործում է միայն երկուշաբթի օրը, իսկ մյուս օրերը կարող է Կապանից - Գորիս տրանսպորտային միջոցով երթևեկել, սակայն գյուղ հետ գնալու համար տրանսպորտ չի լինում ։Մեկ օր է դեռ համալսարան գնացել, բայց առաջացած խնդիրների պատճառով անգամ մտածում է կրթությունը չշարունակելու մասին։
ԿԳՄՍ նախարարության կողմից սահմանվում են նաև բակալավրի կրթական աստիճանում ըստ մասնագիտության (կրթական ծրագրերի) և նախնական մասնագիտական (արհեստագործական) և միջին մասնագիտական կրթական ծրագրեր իրականացրած պետական ուսումնական հաստատություններում տրամադրվող կրթաթոշակների առավելագույն չափերի ցանկերը, որոնք հաշվարկվել են՝ ըստ տվյալ կրթական ծրագրերի ՀՀ պետական ուսումնական հաստատություններում իրականացվող ուսումնառության համար սահմանված վճարների միջին արժեքների՝ չգերազանցելով 700 000 դրամը, մագիստրոսի կրթական ծրագրերում՝ 560 000 դրամը: Որոշ կրթական ծրագրերի մասով սահմանված կրթաթոշակի չափը լինում է պակաս, քան որոշ բուհերում այդ ծրագրի համար սահմանված ուսման վճարը, ինչը որոշակիորեն կխրախուսի ուսանողներին տեղափոխվել դեպի մարզային ՈՒՀ-ներ:
Նախագծի ընդունման կապակցությամբ ՀՀ պետական բյուջեից ակնկալվում է իրականացնել հատկացումներ 2023 թվականի համար՝ 659 790 601 դրամ և 2024 թվականի համար՝ 1 325 021 202 դրամ:
Նախագծի ընդունման կապակցությամբ ՀՀ պետական բյուջեից ակնկալվում է իրականացնել հատկացումներ 2023 թվականի համար՝ 659 790 601 դրամ և 2024 թվականի համար՝ 1 325 021 202 դրամ:
